Thư viện trường học và vai trò của Thư viện trường học trong giảng dạy và học tập

TUYÊN NGÔN CỦA IFLA/UNESCO
VỀ THƯ VIỆN TRƯỜNG HỌC
VAI TRÒ CỦA THƯ VIỆN TRƯỜNG HỌC TRONG GIẢNG DẠY VÀ HỌC TẬP

Nhiệm vụ của Thư viện trường học

TVTH cung cấp các dịch vụ học tập, sách và các nguồn tư liệu khác tạo điều kiện cho các thành viên của trường học trở thành những người biết suy nghĩ quyết đoán và biết sử dụng các dạng thông tin khác nhau một cách hiệu quả. TVTH kết nối với mạng thư viện và thông tin rộng lớn, hoạt động phù hợp với các nguyên tắc trong tuyên ngôn của UNESCO về thư viện công cộng.

Các cán bộ thư viện sẽ hướng dẫn người đọc sách sử dụng sách và khai thác các nguồn thông tin khác, từ tiểu thuyết đến sách tư liệu, từ các xuất bản phẩm đến tài liệu điện tử, cả tại chỗ lẫn truy cập từ xa. Ngoài ra, còn có các tài liệu bổ trợ, sách giáo khoa, sách giáo viên và sách về phương pháp luận.

Thực tế đã cho thấy khi cán bộ thư viện và giáo viên cùng hợp tác thì học sinh sẽ đạt được trình độ cao hơn về khả năng đọc, viết, nghiên cứu, giải quyết vấn đề, các kỹ năng khai thác thông tin và sử dụng công nghệ thông tin giao tiếp.

Tất cả các thành viên của trường học đều phải được sử dụng dịch vụ của TVTH một cách công bằng, không phân biệt lứa tuổi, chủng tộc, ngôn ngữ, địa vị, nghề nghiệp và xã hội. Đối với những người không có khả năng sử dụng các dịch vụ và tài liệu bình thường của thư viện sẽ được cung cấp các dịch vụ và tài liệu đặc biệt.

Sự tiếp cận các dịch vụ và tư liệu phải dựa trên tuyên bố chung của Liên Hiệp Quốc về nhân quyền và tự do, và không phải chịu bất cứ hình thức kiểm duyệt nào về chính trị, tư tưởng, tôn giáo hoặc sức ép thương mại.

Quy định về kinh phí và mạng lưới

TVTH cần thiết cho mọi chiến lược dài hạn về xóa mù chữ, giáo dục, thông tin, phát triển kinh tế, xã hội và văn hóa. Trách nhiệm của các tổ chức cấp nhà nước, cấp khu vực và cấp địa phương là hỗ trợ TVTH bằng những chính sách và pháp luật đặc biệt. Các TVTH cần có đủ ngân qũy duy trì việc đào tạo đội ngũ cán bộ, kinh phí cho tài liệu cho việc ứng dụng công nghệ và cơ sở vật chất. TVTH là mắt xích cần thiết của mạng lưới thư viện và thông tin của địa phương, khu vực và quốc gia. Những nơi TVTH phải chung cơ sở vật chất hoặc chung các nguồn tài liệu với các thư viện khác, chẳng hạn với thư viện công cộng thì mục đích cơ bản của TVTH vẫn phải được công nhận và duy trì.

Các mục tiêu của Thư viện trường học

TVTH là một phần không thể thiếu của quá trình giáo dục. Những dịch vụ dưới đây cần thiết cho việc phát triển học vấn, kiến thức thông tin, văn hóa, việc dạy và học, và là những dịch vụ cơ bản của TVTH:

- Hỗ trợ và tăng cường các mục tiêu giáo dục như đã được phác thảo trong nhiệm vụ của trường học và chương trình giảng dạy.

- Phát triển và duy trì ở trẻ em thói quen và hứng thú trong việc đọc, nghiên cứu và thói quen đến thư viện trong suốt cuộc đời của trẻ.

- Tạo cơ hội để người đọc có kinh nghiệm trong việc tạo ra và sử dụng thông tin để có kiến thức, hiểu bài, làm giàu trí tưởng tượng và thư giãn.

- Hỗ trợ cho học sinh kỹ năng nghiên cứu và thực hành trong đánh giá và xử lý thông tin, không phụ thuộc vào hình thức, khuôn khổ hay môi trường truyền thông hoặc hình thức giao tiếp trong cộng đồng.
- Giúp học sinh tiếp cận với các nguồn thông tin địa phương, khu vực, quốc gia, toàn cầu và tạo cơ hội để học sinh tiếp cận với các ý tưởng, kinh nghiệm và quan điểm đa dạng.

- Tổ chức các hoạt động nhằm khuyến khích khả năng nắm bắt thông tin nhạy bén và hiểu biết về văn hóa, xã hội.

- Cộng tác chặt chẽ với học sinh, giáo viên, các nhà quản lý và phụ huynh nhằm thực hiện nhiệm vụ của trường học.

- Đề cao quan điểm cho rằng tự do trí tuệ và sự tiếp cận thông tin là cần thiết đối với quyền công dân và cuộc sống trong xã hội bình đẳng.

- Khuyến khích việc đọc, khai thác các nguồn lực và dịch vụ của TVTH đối với tất cả các thành viên trong cũng như ngoài trường học.

TVTH thực hiện các chức năng này qua việc phát triển các chính sách và dịch vụ, chọn lọc và bổ sung các nguồn, tạo điều kiện tiếp cận các nguồn thông tin, cung cấp cơ sở vật chất giáo dục và TVTH tiếp nhận những cán bộ đã qua đào tạo.

Nhân lực

Cán bộ TVTH là những người được đào tạo chính quy về nghiệp vụ, họ chịu trách nhiệm lập kế hoạch và quản lý TVTH, số lượng cán bộ TVTH phải được phân bổ đầy đủ, họ cộng tác với mọi thành viên trong trường học, duy trì mối quan hệ với thư viện công cộng và các thư viện khác.

Vai trò của cán bộ TVTH rất đa dạng tùy thuộc vào kinh phí, chương trình và phương pháp giảng dạy của nhà trường, họ hoạt động trong khuôn khổ luật pháp và tài chính của từng quốc gia. Trong những hoàn cảnh cụ thể, đối với những lĩnh vực tri thức chung, thiết yếu thì cán bộ thư viện phải phát triển và vận hành có hiệu quả các dịch vụ của TVTH như: nguồn lực, thư viện, quản lý thông tin, giảng dạy.

Nằm trong một mạng lưới phát triển không ngừng, cán bộ TVTH phải có khả năng lập kế hoạch và hướng dẫn những kỹ năng xử lý thông tin cho cả giáo viên và học sinh. Vì thế họ phải được tiếp tục đào tạo và phát triển nghiệp vụ chuyên môn của mình.

Hoạt động và quản lý

Để đảm bảo cho TVTH hoạt động một cách hiệu quả trong trường học, cần:

- Thiết lập quy chế hoạt động của TVTH: xác định rõ mục tiêu, phương thức phù hợp với chương trình từng lớp học, cấp học.

- Phải được tổ chức và hoạt động theo các tiêu chuẩn nghiệp vụ.

- Các dịch vụ phải dễ tiếp cận đối với mọi thành viên của trường và hoạt động theo điều kiện hoàn cảnh địa phương.

- Khuyến khích sự cộng tác, liên hệ với giáo viên, ban giám hiệu, tổ chức hành chính, phụ huynh, các nhân viên thư viện khác, các chuyên gia thông tin, các tổ chức xã hội.

Thực hiện tuyên ngôn

Thông qua Bộ Giáo dục, chính phủ cần đưa ra những chiến lược, đường lối và kế hoạch nhằm thực hiện những nguyên tắc của tuyên ngôn này. Các kế hoạch nên bao gồm cả việc phổ biến bản tuyên ngôn này trong chương trình