(6) Đoạn dẫn mở bài bằng cách dựa vào xuất xứ và những thông tin khác về tác phẩm

Yêu cầu : Lấy các thông tin liên quan đến vấn đề sau khi chọn lọc các chi tiết quan trọng, hấp dẫn, bố trí thành đoạn dẫn.

(7) Đoạn dẫn mở bài bằng cách liên hệ thực tế

Để viết được mở bài bằng cách này chúng ta cần quan sát những sự việc diễn ra trong thực tết cuộc sống rồi lấy đó làm phần dẫn dắt để mở bài.

Ví dụ : Bình luận về mối quan hệ giữa văn học nghệ thuật và hiện thực cuộc sống.Chứng minh bằng một số tác phẩm văn học.

– Mở bài:Có ai đó đã ví sáng tạo nghệ thuật như việc thả diều. Con diều dù có bay bổng bao nhiêu vẫn phải gắn với mặt đất bằng một sợi dây vững chắc. Ý tưởng ấy gợi cho ta nhiều suy nghĩ sâu sắc về mối quan hệ giữa văn học và hiện thực cuộc sống. Hãy đến với một số tác phẩm văn học lớn, chúng ta sẽ thấy rõ mối quan hệ máu thịt này.

(8) Đoạn dẫn mở bài bằng cách dẫn dắt từ một câu chuyện kể

Cách mở bài này là từ một câu chuyện kể chúng ta dẫn dắt vào mở bài. Cũng ví dụ trên ta có mở bài như sau:

“Thần thoại Hy Lạp” còn để lại một câu chuyện đầy cảm động về chàng lực sĩ Ăngtê và đất mẹ. Thần Ăngtê sẽ bất khả chiến bại khi chân chàng gắn chặt vào lòng đất mẹ Gaia. Có thể ví mối quan hệ giữa văn học và hiện thực cuộc sống hệt như quan hệ giữa Ăngtê và đất mẹ vậy. Chưa tin ư, chúng ta cùng khám phá những tác phẩm văn học lớn để thấy rõ điều này.

(9)Đoạn dẫn mở bàigắn với thế hệ các nhà thơ trưởng thành trong cùng một giaiđoạn lịch sử

Ví dụ:Thông qua đoạn một của đoạn trích “Đất Nước” trích trong Trườngca “Mặt đường khát vọng” của Nguyễn Khoa Điềm, anh chị hãy phân tíchcảm hứng riêng về đất nước của nhà thơ?

Mở bài:Cùng với Nguyễn Mỹ, Xuân Quỳnh, Lê Anh Xuân…, Nguyễn KhoaĐiềm thuộc thế hệ các nhà thơ trưởng thành trong khói lửa ác liệt của cuộckháng chiến chống Mĩ cứu nước. Nguyễn Khoa Điềm gắn bó sâu sắc vớivùng Trị – Thiên, đặc biệt với thành phố Huế quê hương ông. Với những tácphẩm như tập thơ “Đất ngoại ô” và nhất là trường ca “Mặt đường khátvọng”, Nguyễn Khoa Điềm được coi là một nhà thơ giàu cảm xúc và đậm chất trítuệ, biểu hiện tập trung những suy tư của người thanh niên trí thức nỗ lựcđóng góp vào cuộc chiến đấu của dân tộc. Trường ca “Mặt đường khát vọng”được sáng tác vào mùa đông năm 1971 tại chiến trường Trị – Thiên và được inở miền Bắc vào năm 1974. “Đất Nước” trích gần trọn chương V của trườngca thể hiện khá tập trung những cảm nhận sâu sắc mới mẻ về đất nước củanhà thơ Nguyễn Khoa Điềm.

(10)Đoạn dẫn mở bàixuất phát từ một sự kiện lịch sử

Ví dụ 1:Phân tích bài thơ “Việt Bắc” để thấy tình nghĩa thủy chung với ngọnnguồn của cách mạng và của dân tộc qua lối hát giao duyên của dân ca?

Mở bài:Tháng 10 – 1954, cuộc kháng chiến thần thánh chống thực dân Pháp kếtthúc thắng lợi. Từ căn cứ địa cách mạng, Bác Hồ, Trung ương Đảng, Chínhphủ trở về Hà Nội. Đáp lại ân tình của đồng bào Việt Bắc đã chở che, đùmbọc cho cách mạng, nhà thơ Tố Hữu đã sáng tác bài thơ “Việt Bắc” theo lốihát giao duyên của dân ca để nói lên tình nghĩa thủy chung của nhân dân tavới ngọn nguồn của cách mạng, của dân tộc.

Ví dụ 2:Phân tích vẻ đẹp của tình người và niềm hi vọng vào cuộc sống của cácnhân vật Tràng, người vợ nhặt, bà cụ Tứ trong truyện ngắn “Vợ nhặt” củaKim Lân?

Mở bài:Nạn đói khủng khiếp dữ dội năm 1945 hằn in trong tâm trí Kim Lân. Một nhà văn hiện thực có thể xem là con đẻ của đồng ruộng, một con ngườicó lòng đi về với “những gì thuần hậu nguyên thủy của cuộc sống nôngthôn”. Ngay sau Cách mạng, ông bắt tay vào viết tiểu thuyết “Xóm ngụ cư”.Khi hòa bình lập lại (1954), nỗi trăn trở thôi thúc ông viết tiếp thiên truyện ấy.Và cuối cùng truyện ngắn “Vợ nhặt” ra đời. Trong lần này Kim Lân đã thậtsự đem đến cho tác phẩm của mình một khám phá mới, một điểm sáng soichiếu toàn tác phẩm. Đó là vẻ đẹp của tình người và niềm hi vọng vào cuộcsống của những người nông dân nghèo, tiêu biểu như Tràng, người vợ nhặt,bà cụ Tứ. Thiên truyện thể hiện thành công, khả năng dựng truyện, dẫntruyện và đặc sắc nhất là Kim Lân đã có khám phá diễn biến tâm lí nhân vật thật bấtngờ.

(11)Đoạn dẫn mở bài xuất pháttừ một đề tài quen thuộc.

Ví dụ :Phân tích bài thơ “Sóng” của nhà thơ Xuân Quỳnh?

Mở bài:Tình yêu là một đề tài quen thuộc trong thơ ca. Nhưng không phải vìthế mà nó thành đơn điệu và nhàm chán. Mỗi bài thơ, mỗi nhà thơ là một thếgiới riêng, một nhu cầu, một khát khao riêng không ai giống ai. Chẳng thế màta gặp Xuân Diệu trong thi đàn Việt Nam với chất men say tình yêu nồngnàn, mãnh liệt, người tự cho mình là “kẻ uống tình yêu dập cả môi”, ta gặpNguyễn Bính “dạt dào với những câu hát đồng quê” chân chất thật thà… và thật bất ngờ khi gặpmột nữ sĩ với tâm hồn mãnh liệt và say đắm trong tình yêu – Xuân Quỳnh. Thơtình yêu của Xuân Quỳnh chân thành nữ tính nhưng không kém phần cháybỏng, nồng nàn. Điều đó thể hiện rõ nét trong bài “Sóng”.

• Lưu ý:

Ưu điểm và hạn chế của cách mở bài này ngược với ưu điểm và hạn chế trong cách mở bài trực tiếp. Khi mở bài theo cách này thì sang phần thân bài học sinh cần có một đoạn văn chuyển ý nêu khái quát về tác giả, tác phẩm, vừa làm cho bài viết uyển chuyển hơn vừa tránh thiếu ý của bài viết.

Có hàng trăm cách mở bài khác nhau, trên đây chỉ là vài gợi ý để học sinh có thể chủ động áp dụng.

Tóm lại:

Kết cấu của đoạn mở bài theo cách gián tiếp gồm 3 phần :

– Mở đầu đoạn :

– Phần giữa đoạn:

+ Nêu luận đề (nếu bình giảng thơ thì thường là nêu ấn tượng bao trùm mang tư tưởng chủ đề mà bản thân cảm nhận được).