Xây dựng và áp dụng khung phân loại tài liệu cho ngành thư viện
[ 19/01/2019 00:00 AM | Lượt xem: 196 ]

Thời gian gần đây, ngành thư viện Việt Nam rất quan tâm đến vấn đề chuẩn hóa nghiệp vụ. Việc chuẩn hóa không chỉ nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động thư viện mà còn giúp thư viện Việt Nam hội nhập và phát triển bền vững. Một trong những chuẩn nghiệp vụ được quan tâm nghiên cứu, lựa chọn xây dựng và áp dụng đó là Khung phân loại Thập phân Dewey (Dewey Decimal Classification – DDC).

Ảnh internet

Ảnh internet

Theo Ths. Kiều Thúy Nga – Giám đốc Thư viện Quốc gia Việt Nam, Phó chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hội Thư viện Việt Nam cho biết, trước năm 2007, tại các thư viện và trung tâm thông tin ở Việt nam có quá nhiều bảng phân loại khác nhau được sử dụng. Chính vì vậy, thư viện quốc gia đã thực hiện nhiều hoạt động cần thiết nhằm đưa ra khung phân loại DDC vào thực tiễn.

Sau một năm chuẩn bị và kiên trì đề xuất với Bộ Văn hóa – Thông tin (nay la Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch), tháng 9/2002 tại Hội thảo quốc tế tại thư viện quốc gia về việc dịch DDC và AACR2 sang tiếng Việt, lãnh đạo Bộ đã nhất trí cho phép thư viện quốc gia thực hiện chủ trương dịch và nghiên cứu áp dụng DDC trong cả nước.

Ngay sau khi Ấn bản tiếng Việt ra đời, thư viện quốc gia tiếp tục vận động, tư vấm cho Bộ ban hành các văn bản về chủ trương áp dụng DDC trong các thư viện Việt Nam. Năm 2009, thư viện quốc gia tiếp tục xây dựng và trình Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đề án dịch và in Khung phân loại DDC22 ấn bản đầy đủ, xuất phát từ những lợi ích thiết thực cho công tác biên mục tài liệu, trao đổi thông tin và hội nhập quốc tế của các thư viện ở Việt Nam khi ứng dụng DDC, một trong ba công cụ quan trọng mang tính quốc tế về truy cập và trao đổi thông tin trong các hoạt động thư viện và dịch vụ thông tin, được hơn 200.000 thư viện tại 138 quốc gia đang sử  dụng. Ngoài ra, triển khai đề án dịch và in Khung phân loại DDC22 ấn bản đầy đủ còn giúp khắc phục được hạn chế của ấn bản rút gọn DDC14 chỉ mới phù hợp với các thư viện quy mô nhỏ mà chưa đáp ứng được nhu cầu của các thư viện lớn có vốn sách trên 20.000 tên và các thư viện chuyên ngành có tài liệu chuyên sâu. Đây cũng chính là nguyên nhân khiến việc áp dụng DDC14 chưa thể tiến hành đồng đều trong cả nước.

Năm 2010, Bộ Văn hóa – Thể thao và Du lịch đã ra Quyết định giao cho thư viện quốc gia triển khai đề án dịch và in Khung phân loại DDC22. Trong thời gian này, thư viện quốc gia đã tích cực triển khai các công việc như văn kiện đề án xây dựng và hoàn thành phần việc căn bản nhất là tổ chức dịch, biên tập và hiệu đính toàn bộ nội dung ấn bản đầy đủ Khung phân loại DDC22. Tuy nhiên, theo khuyến cáo của OCLC, là cơ quan cấp bản quyền Khung phân loại DDC, thì ấn bản DDC23 được công bố vào năm 2011 là một ấn bản mới, cập nhật của ấn bản DDC22, không những bao trùm được các nội dung của DDC22 mà còn có nhiều thuật ngữ thuộc những lĩnh vực chính trị - xã hội, kinh tế, văn hóa, giáo dục, khoa học – kỹ thuật và công nghệ, đặc biệt là công nghệ sinh học, nghệ thuật, lịch sử, địa lý được bổ sung mới, logic hơn trong phân loại, phản ánh được thực tiễn sử dụng DDC trên toàn thế giới.

Từ khuyến cáo đó và xuất phát từ mục đích, ý nghĩa, mục tiêu của dự án là cho ra đời một bộ sách dịch Khung phân loại DDC đầy đủ, có chất lượng và cập nhật bằng tiếng Việt làm công cụ để đảm bảo tính thống nhất trong phân loại tài liệu của thư viện cả nước, góp phần quan trọng trong việc chia sẻ nguồn tài nguyên thông tin giữa các thư viện trong nước cũng như trao đổi với thư viện nước ngoài. Trước nhu cầu thực tế, thư viện quốc gia xây dựng đề án Dịch, in và đào tạo sử dụng Khung phân loại thập phân Dewey, ấn bản đầy đủ 23 (DDC23).

Theo Ths Nga cho biết, sau khi triển khai và áp dụng DDC, đã đào tạo được đội ngũ người làm công tác phân loại DDC đông đảo, nắm vững về cấu trúc, nguyên tắc phân loại và kỹ năng sử dụng khung DDC.

Sử dụng Khung phân loại DDC cho toàn ngành thư viện Việt Nam sẽ thống nhất về mặt nghiệp vụ. DDC được nhiều thư viện trên thế giới sử ụng cũng thuận lợi cho việc chia sẻ thông tin, hội nhập quốc tế.

Ngoài ra, thư viện quốc gia đã hỗ trợ nhiều về tổ chức tập huấn DDC cho người làm thư viện các tỉnh, thành phố, tư vấn cách tổ chức thực hiện, giải đáp những khó khăn, vướng mắc khi áp dụng.

Tuy nhiên, vẫn còn một số khó khăn như văn bản về áp dụng DDC của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch không mang tính bắt buộc mà chỉ có tính khuyến khích áp dụng, chưa có biện pháp đốc thúc các Bộ, ngành triển khai tại các thư viện trực thuộc; Hệ thống thư viện đa ngành, chuyên ngành triển khai còn chậm hoặc chưa áp dụng; Trước đây các thư viện đã sử dụng một số bảng phân loại cũ trong một thời gian dài nên khi chuyển sang DDC không tránh khỏi nhầm lẫn vì nguyên tắc và tư duy phân loại khác biệt, dẫn đến lúng túng khi áp dụng.

Qua qua trình xây dựng và áp dụng Khung phân loại DDC trong các thư viện Việt Nam, theo Ths Nga thì Khung phân loại DDC được xem xét là khung phân loại chuẩn mực nhất so với các khung phân loại đã được sử dụng ở Việt Nam trước đây như bảng phân loại 19 lớp rút gọn, bảng phân loại BBK, bảng UDC… Thể hiện ở hệ thống ký hiệu của DDC mang tính đẳng cấp, đảm bảo sự phân cấp đầy đủ và chi tiết giữa các lớp; ký hiệu thường xuyên được cập nhật, bổ sung để đáp ứng nhu cầu sử dụng của các thư viện; DDC là khung phân loại được sử dụng ở nhiều thư viện trên thế giới. Việc sử dụng DDC trong toàn ngành thư viện ở Việt Nam là định hướng đúng, tạo sức mạnh giúp cho các thư viện thống nhất và chuẩn hóa về nghiệp vụ.

ngành thu vien 2

Ảnh internet

Việc áp dụng nhiều bảng phân loại khác nhau và sử dụng chúng trong một thời gian quá dài là một thực tế tại các thư viện Việt Nam trước đây. Thòi quen từ lâu sử dụng các bảng phân loại đó không phải là điều thuận lợi cho việc đổi mới. Tuy nhiên, trước những ưu điểm vượt trội, giá trị khoa học và thực tiễn của DDC, dự án dịch khung phân loại này đã được mạnh dạn đề xuất nhằm áp dụng rộng rãi trong cả nước. Nó thể hiện mong muốn được thay đổi, được tiếp cận với những cái mới, cái tiến bộ hơn của ngành thư viện.

Trong quá trình triển khai áp dụng Khung phân loại mới cho ngành thư viện, thư viện quốc gia với vị trí đã được khẳng định và chức năng, nhiệm vụ là đơn vị hướng dẫn về nghiệp vụ cho các thư viện trong cả nước đã có sự hỗ trợ tích cực trong việc đào tạo, hướng dẫn sử dụng Khung phân loại DDC cho những thư viện, giúp việc triển khai ứng dụng DDC thuận lợi và đạt được kết quả tốt hơn.

Người làm công tác phân loại tài liệu tại các thư viện đã quá quen thuộc với bảng phân loại sử dụng trước đây, vì thế việc xây dựng các ký hiệu của bảng cho nội dung tài liệu trở nên dễ dàng. Khi chuyển sang Khung phân loại mới với những nguyên tắc khác hẳn bảng cũ đã gây không ít bỡ ngỡ cho người phân loại. Song một điều quan trọng là khi tiếp cận Khung phân loại mới, người phân loại phải luôn tôn trọng các nguyên tắc thiết lập chỉ số phân loại như chỉ dẫn. Xóa bỏ những nguyên tắc cũ, thay đổi tư duy sử dụng sẽ giúp người phân loại nhanh chóng làm quen với khung phân loại mới, quá trình triển khai áp dụng cũng sẽ giảm bớt những khó khăn và trở ngại không đáng có.

Tác giả bài viết: HT
< http://www.vusta.vn/vi/news/Trao-doi-Thao-luan/Xay-dung-va-a >

Khoa Khoa học cơ bản

(0208).3648.433

Liên kết website

Thống kê website

Lượt truy câp: 3757896
Trong ngày:
Đang online: 14